Bối cảnh mới – Câu hỏi cũ: OCOP còn hay không?
Trong năm 2025, hệ thống hành chính tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc sâu rộng với việc giải thể cấp huyện, sáp nhập xã, và sáp nhập một số tỉnh. Điều này mở ra cơ hội tinh gọn bộ máy, tiết kiệm nguồn lực. Tuy nhiên, đi kèm theo đó là sự lúng túng và không ít nỗi băn khoăn: Liệu các chương trình phát triển địa phương – đặc biệt là OCOP – có còn được tiếp tục triển khai hay không?
Nhiều cán bộ từng gắn bó với chương trình OCOP tại cấp huyện thẳng thắn đặt câu hỏi:
“Chương trình OCOP sẽ đi về đâu nếu bỏ cấp huyện? Ai sẽ làm phần việc vốn dĩ thuộc về huyện trước đây?”
Tác động của việc bỏ cấp huyện đến chương trình OCOP
Cần thừa nhận rằng, cấp huyện là mắt xích quan trọng nhất trong chuỗi triển khai OCOP:
-
Là đầu mối tổ chức triển khai OCOP tại địa phương
-
Là nơi tiếp nhận hồ sơ, rà soát, đánh giá thực tế
-
Là “cầu nối” giữa chủ thể cấp xã với tỉnh
Khi bỏ cấp huyện, nhiều rủi ro có thể xảy ra:
-
Các địa phương ngưng triển khai OCOP do chưa rõ đơn vị phụ trách
-
Hồ sơ của các chủ thể bị chậm trễ, thiếu hỗ trợ, không có người rà soát
-
Chủ thể sản xuất mất phương hướng, quay lại mô hình tự phát
-
OCOP có thể bị hiểu nhầm là “chương trình của cấp huyện”, không còn cấp xét 3 sao để trình lên tỉnh
Vì sao chương trình OCOP vẫn cần được tiếp tục?
Bất chấp những thay đổi hành chính, giá trị cốt lõi của chương trình OCOP vẫn còn nguyên vẹn:
-
OCOP là chính sách quốc gia – không phải chương trình riêng của cấp huyện
-
OCOP giúp địa phương phát triển sản phẩm đặc trưng, nâng cao giá trị vùng, xây dựng kinh tế nông thôn bền vững
-
Việc thay đổi tổ chức không đồng nghĩa với từ bỏ – mà là cơ hội để tổ chức lại theo hướng tinh gọn, rõ trách nhiệm, hiệu quả hơn
Đề xuất mô hình tổ chức OCOP trong giai đoạn mới
Phân vai 2 cấp rõ ràng:
-
Cấp tỉnh: Chịu trách nhiệm thẩm định, đánh giá, phê duyệt, tổng hợp
-
Cấp xã (mới): Là nơi trực tiếp nắm chủ thể, tổng hợp sản phẩm tiềm năng, theo dõi tiến độ
Thay thế vai trò “trung gian huyện” bằng:
-
Nhóm tư vấn độc lập tại địa phương (được tỉnh/huyện cũ mời tham gia phối hợp như DKD)
-
Cán bộ chuyên trách OCOP tỉnh được phân vùng phụ trách, luân phiên hỗ trợ xã theo kế hoạch
DKD – Đối tác đồng hành trong giai đoạn chuyển tiếp
Là đơn vị có nhiều năm triển khai OCOP tại hơn 20 tỉnh, thành trên cả nước, DKD cam kết đồng hành cùng các địa phương trong giai đoạn tái cơ cấu:
-
Tổ chức tập huấn cán bộ cấp xã về quy trình OCOP mới
-
Rà soát, hoàn thiện hồ sơ cho các chủ thể còn dang dở
-
Tư vấn mô hình vận hành OCOP hiệu quả trong điều kiện thiếu nhân sự trung gian
-
Hỗ trợ kết nối sản phẩm OCOP với thị trường – sàn TMĐT – hệ thống phân phối hiện đại
Kết luận
Chương trình OCOP không phải mô hình “thuộc cấp huyện”.
Chương trình OCOP là một phương thức phát triển sản phẩm nông thôn đã được khẳng định, và cần được tiếp tục duy trì với mô hình tổ chức phù hợp hơn trong bối cảnh mới.
DKD sẵn sàng cùng các tỉnh – xã mới – cán bộ phụ trách OCOP tái tổ chức chương trình này một cách bài bản, tinh gọn và hiệu quả hơn. “Mỗi xã một sản phẩm – theo một cách mới, phù hợp hơn với thực tiễn sắp tới.”
